DeutschEnglishČeština

Rewaloryzacja zamieszkałego zabytku architektury

Restaurowanie zabytku architektury, jakim jest Osiedle Werkbundu, stanowi szczególne wyzwanie dla wszystkich uczestników tego przedsięwzięcia: Do radości z interesującego zadania przyłączył się głęboki szacunek wobec twórców, którzy dzięki zrealizowanym na Osiedlu Werkbundu projektom trwale zapisali się w historii architektury. Po przeprowadzeniu studiów i badań oraz po ukończeniu fazy planowania z udziałem zespołu ekspertów nadszedł wreszcie moment rozpoczęcia robót, częściowo wymagających zastosowania ciężkich maszyn budowlanych – nastąpiła konfrontacja młotów pneumatycznych z ikonami współczesnej architektury. Procesowi restauracji poddano 48 domów, które w przeważającej części były zamieszkałe podczas prac.

Mieszkanie w zabytku

Już w fazie planowania status zabytku architektury i wynikające z tego konsekwencje wzbudzały liczne kontrowersje. W 1932 roku intencją architektów na pewno nie było zbudowanie pomnika na wieczne czasy. Z pism Josefa Franka jasno wynika, że pragnął przede wszystkim stworzyć funkcjonalne budynki zapewniające dobrą jakość życia i umożliwiające użytkownikom dopasowanie mieszkań do swoich indywidualnych potrzeb. Dopiero wynikająca z rozwoju historycznego unikalna pozycja wiedeńskiego Osiedla Werkbundu uzasadniła nadanie temu zespołowi rangi zabytku, co z kolei wiąże się z obowiązkiem zachowania oryginalnego stanu budynków. Aby umożliwić użytkowanie domów zgodnie ze współczesnymi potrzebami, w porozumieniu z federalnym urzędem ds. zabytków zaakceptowano pewne odejścia od stanu oryginalnego.

Termomodernizacja a ikony architektury

Często dyskutowana problematyka poprawy jakości termicznej w tak kompleksowym przedsięwzięciu budowlanym wymaga dokładnego przemyślenia. Objęte ochroną domy Osiedla Werkbundu charakteryzują się skromnym wystrojem – ich architektura oddziałuje przede wszystkim dzięki harmonijnej kompozycji powierzchni ścian i otworów. Dodanie warstwy docieplającej w znacznym stopniu zakłóciłoby tę delikatną równowagę. Z tego względu zespół projektowy zastosował cały szereg rozwiązań, umożliwiających zmniejszenie kosztów ogrzewania o około 50%, a jednocześnie zapobiegających kondensacji wilgoci wewnątrz budynków.

Podejście do modernizmu – dbałość i szacunek

Obecnie już prawie całe wiedeńskie Osiedle Werkbundu prezentuje się w pełnej krasie. Generalna renowacja umożliwiła użytkowanie modernistycznych obiektów zgodnie ze standardami dzisiejszych czasów. Architekci zwracają jednak uwagę na to, że osiedle to wymaga w przyszłości stałej uwagi i konsekwentnej pielęgnacji. „Należy za wszelką cenę uniknąć sytuacji, którą zastaliśmy na początku działań rewaloryzacyjnych, gdy musieliśmy się borykać z trzydziestoletnimi zaniedbaniami. Substancja budowlana wymaga systematycznej konserwacji” – podkreśla Martin Praschl. „Rekonstruowane domy nigdy nie będą mogły równać się z nowo wybudowanymi obiektami, ale za to mają oryginalny charakter” – dodaje Azita Praschl-Goodarzi. Tu nie naśladowano nowego budownictwa - w Wiedniu świadomie zrezygnowano z przesadnego „przerestaurowania”, któremu poddano niektóre osiedla Werkbundu. Czy ślady mebli na prawie 90-letnim linoleum, czy pociągnięcia pędzla widoczne na zielonych ramach okiennych – tu udało się oczyścić elementy budowlane bez usuwania śladów użytkowania. Domy zachowały swoją historię - żyją i oddychają.