Program budownictwa mieszkaniowego w Czerwonym Wiedniu

Znany szeroko poza granicami Austrii program budownictwa mieszkaniowego gminy Wiedeń był odpowiedzią na sytuację społeczną po I wojnie światowej. Ludności miasta dawał się we znaki nie tylko głód i wysokie bezrobocie, lecz również drastyczny niedobór mieszkań i fatalne warunki mieszkaniowe.

Sytuacja mieszkaniowa

Z analizy sytuacji mieszkaniowej w roku 1919 wynikało, że w Wiedniu, niedopuszczalne warunki panowały przede wszystkim w małych i najmniejszych mieszkaniach, składających się z jednego małego pokoju lub najwyżej dwóch pomieszczeń. W mieszkaniach tej kategorii (których w 1917 roku naliczono ponad 400.000) nie było ani toalety i bieżącej wody ani instalacji elektrycznej i gazowej, a pomieszczenia często nie miały okien na zewnątrz, były zatem wietrzone i doświetlane pośrednio. Równie przerażające było stwierdzenie faktu, że jedynie połowa mieszkań składających się z jednego małego pokoju dysponowała kuchnią. W typowych wiedeńskich domach czynszowych sprzed I wojny światowej do mieszkań wchodziło się z korytarza prowadzącego wzdłuż ściany od podwórza. Okna kuchni i przedpokojów (o ile w mieszkaniu były takie pomieszczenia) wychodziły na korytarz i tylko w ten sposób docierało do nich powietrze i światło dzienne. Zespoły toalet z dostępem od korytarza, z których korzystało po kilka mieszkań, znajdowały się od strony podwórza

Program budowy mieszkań

Drastyczny brak mieszkań oraz zanik prywatnych działań budowlanych po wojnie sprawiły, że na początku lat 20. XX wieku w Wiedniu rządzonym przez socjaldemokratów stworzono program budownictwa mieszkaniowego, który zdobył wielkie uznanie na arenie międzynarodowej. W lutym 1923 roku wprowadzono podatek na budownictwo mieszkaniowe, z którego wpływy w całości przeznaczono na cele budownictwa komunalnego gminy Wiedeń. W tym samym roku podjęto uchwałę o budowie 25.000 mieszkań komunalnych w ciągu kolejnych pięciu lat. Realizując program budownictwa komunalnego Czerwonego Wiednia, w obrębie miasta świadomie preferowano wielopiętrowe budynki czynszowe, natomiast na obrzeżach wznoszono również pojedyncze osiedla domków jednorodzinnych z ogródkami użytkowymi.

Nowe mieszkania

Przez dziesięć lat – od ogłoszenia programu budownictwa mieszkaniowego do powstania osiedla Werkbundu w roku 1932 – w Wiedniu oddano do użytku ponad 64.000 mieszkań. Dopiero od roku 1934 liczba nowych mieszkań zmalała do ok. 2.000 rocznie. W mieszkaniach o powierzchni wynoszącej 38–48 m², instalowano bieżącą wodę i własną toaletę, a każde pomieszczenie mieszkalne miało okno na zewnątrz. Budynkom komunalnym, zamieszkiwanym przede wszystkim przez robotników, towarzyszyły (nieraz bardzo liczne) urządzenia wspólne: pralnie, przedszkola, biblioteki, łaźnie z natryskami i wannami oraz zielone dziedzińce z obszarami wypoczynkowymi dla dorosłych i placami zabaw dla dzieci.

Tekst: Anna Stuhlpfarrer