Dom projektu Josefa Franka (nr 12)

Wolnostojący dom zaprojektowany przez Josefa Franka, inicjatora i kierownika artystycznego wiedeńskiej wystawy Werkbundu, swoją powierzchnią mieszkalną wynoszącą 100 m² znacznie przewyższa rozmiary małego domu jednorodzinnego. Jak pisał Josef Frank, celem wystawy Werkbundu była prezentacja rozwiązań najmniejszych domków jednorodzinnych. Poza pewnymi narzuconymi warunkami (płaski dach, jednolite formy elewacji i ogrodzeń) projektujący mieli jednak wolną rękę w kształtowaniu budynków. Ich zadaniem było stworzenie możliwie dużej liczby projektów typowych, w tym w zabudowie szeregowej, mogących posłużyć za wzór przy budowie przyszłych osiedli.

Dwukondygnacyjny budynek mieszkalny, zaprojektowany przez Franka podobno zgodnie z życzeniami potencjalnego nabywcy, który później zrezygnował z zakupu, jest usytuowany w części środkowej osiedla na narożnej działce i połączony płaskim łukiem z sąsiadującym budyneczkiem transformatora. Wejście dostępne po kilku stopniach znajduje się na węższej ścianie domu pomalowanego na jasnozielony kolor. Powierzchnię parteru architekt podzielił na trzy poprzeczne strefy funkcjonalne: I strefa to przedpokój z kuchnią i służbówką po lewej stronie. II strefa to pokój dzienny zajmujący całą szerokość domu, z możliwością wietrzenia na przestrzał, a III strefa obejmuje dwie sypialnie i łazienkę, dostępne przez niewielki wewnętrzny przedpokój. Z pokoju dziennego odkryte schody prowadzą na piętro, gdzie znajduje się jedynie duży pokój dzienny, zajmujący całą szerokość traktu z tarasem wychodzącym na ogród. Trzyskrzydłowe przeszklone drzwi łączą pokój dzienny na parterze z ogrodem i znajdującym się bezpośrednio przy domu miejscem do siedzenia ocienionym pergolą. Josef Frank zrealizował ten typ schodkowego rozwiązania domku jednorodzinnego z tarasem w podobnych wcześniejszych projektach, takich jak willa rodziny Schollów w Wiedniu (1914), czy willa rodziny Claëson w Falsterbo (1924–1927).

Rozkład wnętrza domu odpowiada wyobrażeniom Franka o budownictwie mieszkaniowym, które przedstawił w 1931 roku w swoim artykule „Das Haus als Weg und Platz“ (Dom jako układ dróg i placów). „Dobrze zorganizowany dom należy rozwiązać podobnie jak miasto: z ulicami i drogami, prowadzącymi do placów wyłączonych z ruchu i dzięki temu umożliwiających odpoczynek.“ Zgodnie z tą zasadą Frank odsunął otwory okienne i drzwiowe od osi pomieszczeń, tworząc oddzielne obszary o różnych funkcjach: po jednej stronie pokoju dziennego przewidziano część jadalną, połączoną z kuchnią drzwiami znajdującymi pod schodami, a od strony ogrodu umieszczono biurko, kilka krzeseł i wygodny fotel. Na starych fotografiach w środkowej części pokoju dziennego widać leżankę i stół, optycznie dzielące pomieszczenie. Wszystkie przenośne meble oraz tkaniny, którymi urządzono dom nr 12, dostarczył sklep z wyposażeniem wnętrz „Haus & Garten” założony w 1925 roku przez Josefa Franka wspólnie z Oskarem Wlachem.